काग तिहार नेपाली संस्कृति र हिन्दू परम्परामा मनाइने पाँचदिने तिहार पर्वको पहिलो दिन हो। यो पर्व विशेष गरी कागलाई सम्मान गर्न मनाइन्छ। नेपाली समाजमा कागलाई सूचना वाहक तथा दूतका रूपमा लिइन्छ। मान्यता अनुसार कागले खबर ल्याउँछ र त्यसको सन्देशको संकेतलाई शुभ वा अशुभ मानिन्छ। त्यसैले तिहारको पहिलो दिन कागलाई खुसी बनाए अशुभ समाचार नआउने विश्वास गरिन्छ।
कसरी मनाइन्छ?
काग तिहारको दिन मानिसहरू बिहानै उठेर कागको लागि विभिन्न मिठाइ, अनाज र खाना राख्छन्। कागलाई बोलाएर छत, बारी, आँगन वा झ्यालमा खाना खुवाइन्छ। यस दिन कागलाई सम्मानपूर्वक बोलाई दूखको सन्देशदाताको रूपमा खुसी पार्ने प्रयास गरिन्छ।
पौराणिक मान्यता
धार्मिक कथनहरूमा कागलाई यमराजको दूत मानिन्छ, जसले मृत्युसँग सम्बन्धित सन्देश पुर्याउँछ। तिहारमा कागलाई सम्मान गर्नुको अर्थ यमराजलाई सन्तुष्ट पार्नु र वर्षभरि शान्ति र कल्याणको कामना गर्नु पनि हो।
सन्देश र महत्व
काग तिहारले मानव र प्रकृतिबीचको सहअस्तित्वलाई संकेत गर्दछ। यो पर्वले जनावर र चराहरूको महत्वलाई बुझाउने प्रयास गर्छ र उनीहरूप्रति कृतज्ञता प्रकट गर्न प्रेरित गर्दछ।